Acceptatie & commitment therapy (ACT) leert je om gefocust te blijven op het huidige moment en interne gewaarwordingen zonder oordeel te accepteren. Het achterliggende idee is dat mensen klachten ontwikkelen omdat ze negatieve gedachten en gevoelens willen vermijden en hiervoor niet-werkende strategieen inzetten.
Piekeren als strategie
Piekeren is een goed voorbeeld van zo’n niet-werkende strategie. Langdurig over een moeilijk issue nadenken is soms zinvol, maar van zaken in een eindeloze ‘loop’ blijven overdenken is nooit iemand beter geworden. Op bepaald moment wordt de strategie dan zelf het probleem.
Vicieuze cirkel
Wanneer je dingen continue overdenkt ga je teveel ‘in je hoofd zitten’ en raak je minder betrokken bij wat er om je heen gebeurd. Daarnaast gaat je lichaam ‘aan staan’ door alle zorgelijke gedachten. Die spanning wordt dan weer een nieuwe bron van piekergedachten. Ook raak je gefrustreerd wanneer je merkt dat het niet goed lukt om de ‘ongewenste’ gedachten en gevoelens te vermijden. Zo kan je vast komen te zitten.
Acceptatie is het startpunt
Een van de copingstrategieen die je vanuit ACT leert is gevoelens en gedachten niet langer uit de weg te gaan maar ze te accepteren voor wat ze zijn. Door er van een afstandje naar te kijken is er een keuze mogelijk; wil ik hier iets mee of niet? Accepteren wat er van binnen gebeurd is de eerste stap naar ontdekken waar die gewaarwordingen over gaan en waar ze vandaan komen. Pijnlijke gevoelens worden er niet minder pijnlijk door, maar je ‘lijd er’ minder aan, omdat je uit de worsteling blijft.
De paradox
Daarnaast gebeurd er iets paradoxaals wanneer je met aandacht (mindful) bij pijnlijke gevoelens of angst stilstaat. In plaats dat je overspoeld wordt, ga je merken dat je het kunt verdragen en dat de intensiteit van gevoelens afneemt wanneer je je concentreert op je lichamelijke gewaarwordingen.
Focus op wat belangrijk is
Gevoelens en gedachten verliezen hun belemmerende werking als je uit de worsteling blijft om ze naar de periferie van je bewustzijn te verbannen. Dit scheelt tevens een hoop energie die je kunt inzetten om je te richten op wat voor jou belangrijk is.
Interne gevangenis
Een ander belangrijk aspect van de therapie is het leren kijken hoe je met jezelf omgaat. Een zekere mate van zelfkritiek kan je helpen op koers en te leven op een manier die voor jou waardevol is. Een te strenge interne criticus kan echter tot gevolg hebben dat je jezelf belet om te genieten. Je houdt jezelf dan als het ware gevangen met strenge oordelen over jezelf en anderen. Waarbij je continu bevestigd wordt dat het leven niet is zoals het zou moeten zijn, en dat jij niet bent wie je zou moeten zijn.
Compassie in plaats van oordelen
Vaak zijn mensen zich niet eens volledig bewust van de afwijzende manier waarop ze met zichzelf omgaan. Ze denken dat anderen het net zo doen. In aanraking komen met zelfcompassie is vaak een eye-opener, die niet zelden leidt tot een periode van verdriet over de achterliggende periode van zelfverwaarlozing.
ACT helpt
Door ACT strategieen in je leven toe te passen worden niet alleen je klachten op een effectieve manier verholpen, maar wordt ook (en vooral) je gevoel van welzijn verhoogd doordat je gevoel van autonomie toeneemt.
De effectiviteit van ACT is in vele wetenschappelijke studies aangetoond.